प्रत्येक वर्ष वैशाख शुक्ल नवमीका दिन मनाइने जानकी नवमी अर्थात जानकी प्रकाट्य जन्मोत्सव यस वर्ष पनि आज धुमधामका साथ मनाइदै छ । सीता, वैदेही, जननन्दिनी, मिथिला, रमणि र किशोरीजी सहित धेरै नाउले जानकीलाई पुकार गर्नुहोस्। हिन्दू परंपरा र मान्यतामा देवीस्वरुपा मानिने जानकी पहिले त्रेता युगमा वैशाख शुक्ल नवमीका दिन प्रकट भ्याकी विश्वास । जनकपुरधाम बासी माता सितालाई आफ्नो छोरी र भगवान श्री रामलाई आफ्नो ज्वाइँको जनता पुजा गर्न। मात्र भनिन्छ मिथिला बासी मात्र यस्तो सौभाग्यसाली छन प्रभु श्री रामलाई गाली दिनी अधिकार प्राप्त छ । जानकी नवमी पर्वका अवसरमा मिथिलाका मठ, मन्दिरमा यो पर्व वैशाख शुक्लपक्ष सुरु भइयो न दिनसम्म विभिन्न विधिका साथ मन सहयोग गर्न छ ।

राजर्षि जनक, सीताका पिता दक्षिण एशियाकै अद्वितीय राजनीतिक व्यक्तित्व थिए । हे राजा थिए, दार्शनिक। र, किसान थिए । मिथिलाको माटोलाई हलोले चिरदेहे तब व्यक्तिको नेतृत्व शक्ति जन–जनका लागि कर्मशीलताको प्रतीक बन्यो । यही कारणले गर्दा, जब उसको खेत जोत्न र बाट सीताको जन्म हुन्छ, त्यो सत्ताको वैधता माटोबाट यो सन्देश हो।

सीता अयोध्यामा रानी भिन्‍न। तर, जनकपुर उनको माइतीघर आज सम्म पनि ‘माईती’ को भावनात्मक सीमामा मात्र छ । अयोध्यालाई राजनीतिक मानक स्थापना प्रयो। तर, जनकपुरलाई केवल तीर्थात्राको गन्तव्य बन्यो । राज्यको नजरमा मिथिला सधैं सांस्कृतिक रह्यो मात्र । जानकी पूजा मन्दिर पनि विश्व सम्पदाको सुचिमा पर्न छैन। सूचीकरण निर्माण गर्न चाहने पूर्ववामा पनि त्यमा खुशीको भुमिका दिन । आर्थिक लगानी, पूर्वाधार विकास र राजनीतिक दल यो क्षेत्र दोस्रो दर्जाको नागरिकस्तो व्यवहार भोगिरहेकै छ ।

प्रत्येक वर्ष लाखौं तीर्थयात्रीहरू जनकपुरधामन् । तर, स्वागत कार्यक्रम शहरको अवस्था सोचनीय छ । जान वरपरि पार्किङ उपलब्ध, सरसफाई समस्याहरू, मन्दिरको उपलब्ध, सुरक्षा चुनौती र वारमैत्री संरचनाको नितान्त कमी। जानकी नवमीलाई राज्यले राष्ट्रिय सांस्कृतिक पर्वको मान्यता दिनुपर्छ । जनकपुरधामको मात्र नभई सबै मिथिला क्षेत्र र नेपालकै सांस्कृतिक धरोहरलाई मान्यता दिनेछ । सीता उत्पत्ति भैपनि आजको दिन जयन्तीका लागि स्वतन्त्र सीता रामजानकी मन्दिरमा पूजा आराधना हो। यसरी जनकपुरको रामजानकी मन्दिरमा विशेष पूजा मेला लाग्ने छ । सांस्कृतिक, धार्मिक एवं प्राचीन ग्रन्थको पात्र सीतालाई स्मरण पाहाको सांस्कृतिक राष्ट्रिय विभूतिका सम्मान मान्ने छ । तर जानकी नवलाई राष्ट्रिय पर्वको दर्जा दिन लामो समयदेखि मिथिलाबासीको मागको रूपमा स्वीकार्य सम्बोधन हुँदैन।